Tatizo la kutoona siku za hedhi | sababu na Matibabu yake.

Aina za kutoona siku za hedhi ni zipi?

Amenorrhea ya kwanza (Primary amenorrhoea)

Amenorrhea ya kwanza ni pale hujawahi pata hedhi yako ya kwanza japo mara moja mpaka ufikie umri wa miaka 15 au ndani ya miaka mitano baada ya ishara za kwanza za Kupevuka (kama vile kuanza kuota matiti).

Soma pia: ugonjwa wa p i d, Sababu na Tiba yake | Njia 6 za Kuzuia.

Kwa Kawaida hutokea kutokana na hali za kinasaba (hali ambazo unazaliwa nazo) au madhaifu ya kimaumbile yanayopatikana baada ya kuzaliwa.

Amenorrhea ya Pili (Secondary amenorrhea)

Amenorrhea ya pili ni pale umekuwa ukipata hedhi kama  kawaida, lakini ghafla unashangaa usipate hedhi kwa zaidi ya miezi mitatu, au pia hedhi yako inaweza kukoma hata kwa miezi sita baada ya hapo ilikuwa ni ya kawaida.

Sababu za kawaida za aina hii ya amenorrhea ni pamoja na:

• • Ukishika Mimba.

• • Ukiwa katika kipindi cha kunyonyesha.

• • Ukiwa na misongo sana.

• • Ukiwa na ugonjwa wa muda mrefu.

Je Tatizo la kutoona siku za hedhi hutokea mara kwa mara?

Takriban Mwanamke 1 kati ya 4 na watu waliozaliwa kama wanawake ambao hawako wajawazito, hawanyonyeshi au hawapo katika kipindi cha menopause (Ukomo wa hedhi) hupata amenorrhea wakati fulani katika maisha yao.

Miongoni mwa Visababishi Vya kutoona siku za hedhi

Ni dalili zipi za kutoona siku za hedhi (amenorrhea)?

Dalili kuu ni kukosekana kwa hedhi. Dalili nyingine hutegemea sababu hilo tatizo la kutoona siku za hedhi kwa mtu husika. Miongoni mwa dalili zingine ni:

• • Kupata joto jingi mwilini.

• • Chuchu kuvuja maziwa.

• • Ukavu ukeni.

• • Kuumwa kichwa mara kwa mara.

• • Mabadiliko ya uwezo wa kuona (Vision change).

• • Kupata Chunusi.

• • Ukuaji wa nywele nyingi usio wa kawaida kwenye uso na sehemu zingine za mwili.

Hali ya kutoona siku za hedhi Inatokeaje?

Soma Pia: Ili kupona vidonda vya tumbo-Suluhisho bora ni hili Hapa.

Aina tofauti za kutoona siku za hedhi  (Amenorrhea) zina sababu tofauti. Baadhi ya sababu hutokea kiasili, wakati zingine zinaweza kuwa ishara ya hali au tatizo la Kiafya ambalo mpaka litibiwe ndipo unakaa sawa.

Sababu za kawaida za kukosa hedhi kwa asili ni pamoja na:

• • Kuwa na Mimba (sababu ya kawaida zaidi ya amenorrhea ya pili (Secondary).

• • Kunyonyesha (au Lactation Amenorrhoea).

• • Menopause (Ukomo wa hedhi).

• • Kufanyiwa upasuaji wa kuondoa kizazi au Kuondoa mayai yako.

Visababishi vya kawaida vya kutoona siku za hedhi Aina ya Pili (Secondary Amenorrhoea) Kumbuka kuwa aina ya pili ya Amenorrhea ni pale unakosa hedhi kwa miezi mitatu, wakati kabla ya hapo ulikuwa ukipata hedhi kwa kawaida. Visababishi vya kawaida ni pamoja na vya hili tatizo la kutoona siku za hedhi Ni hivi Vifuatavyo:

• • Njia za uzazi wa mpango:

Baadhi ya njia za uzazi wa mpango, kama vile Depo-Provera, Kitanzi (IUDs) na baadhi ya vidonge vya uzazi wa mpango, husababisha kutoona siku za hedhi.

• • Kemotherapia na tiba ya mionzi kwa ajili ya kansa.

• • Madhara ya Upasuaji wa kizazi (kwa mfano, ikiwa ulifanyiwa upasuaji kurekebisha kizazi, mara nyingi huitwa D&C (Kuparata).

• • Msongo wa mawazo.

• • Lishe duni.

• • Mabadiliko ya uzito – kupungua sana au kuongezeka sana uzito ghafla husababisha kutoona siku za hedhi kutokee.

• • Mazoezi ya mwili ya kupindukia.

• • Baadhi ya dawa.

Hali zifuatazo za kitabibu pia zinaweza kusababisha kutoona siku za hedhi Aina ya pili (Secondary amenorrhea):

Kudhoofika kwa utendaji Muhimu wa Ovari (Primary Ovarian Insuficient), Hii ni pale ovari zako zinapoacha kufanya kazi kabla ya miaka 40.                                                          

Udhaifu wa Hypothalamus (Hypothalamic Amenorrhoea), hali ambapo amenorrhea hutokea kutokana na tatizo na hypothalamus yako.

Matatizo ya tezi ya pituitari, matatizo kama uvimbe usio wa saratani kwenye tezi ya pituitari au uzalishaji mkubwa wa homoni za prolactin (Homoni za kuongeza maziwa).

Matatizo ya tezi za adrenal au hypothyroidism.

Uvimbe kwenye ovari.

Unene kupita kiasi.

Magonjwa ya muda mrefu au magonjwa ya muda mrefu (kama ugonjwa wa figo au ugonjwa wa matumbo yenye viungo).

sababu za kukosa hedhi bila ujauzito?

Kwa watu walio na baadhi ya vipengele hivi vya hatari kwao huwa ni rahisi zaidi kupata tatizo la kukosa au kutoona siku za hedhi:

• • Historia ya familia ya kuwa na amenorrhea au kuanza kwa menopause mapema (kabla ya miaka 45).

• • Hali ya kinasaba au kromosomu inayowaathiri ovari au kizazi chako.

Soma Pia: A-Z Kuhusu Ugonjwa wa kisukari | Sababu, na Dalili zake

• • Unene kupita kiasi au uzito wa chini sana.

• • Matatizo ya kula.

• • Mazoezi ya kupita kiasi.

• • Lishe duni.

• • Msongo wa mawazo.

• • Ugonjwa wa muda mrefu.

Madhara ya kukosa au kutoona siku za hedhi?

Amenorrhea sio hatari kwa maisha. Hata hivyo, baadhi ya visababishi vinaweza kusababisha matatizo ya muda mrefu, hivyo amenorrhea daima inapaswa kupimwa na mtoa huduma ya afya. Kuwa na amenorrhea kunaweza kukuweka katika hatari ya kuendeleza:

• • Osteoporosis au magonjwa ya moyo (kutokana na ukosefu wa estrogeni).

• • Matatizo ya kutopata ujauzito – ugumba au utasa.

• • Maumivu ya nyonga (pelvic –hasa ikiwa matatizo ya kimuundo ndiyo chanzo).

Ugunduzi na Vipimo vya tatizo la kutoona siku za hedhi.

Tatizo la kutoona siku za hedhi hughunduliwaje?

Wasiliana na mtoa huduma ya afya ikiwa unakosa hedhi. Watakuuliza kuhusu dalili zako na historia yako ya matibabu, ikiwa ni pamoja na historia yako ya hedhi ya nyuma ilivyokuwa. Mtoa huduma wako atafanya uchunguzi wa mwili na uchunguzi wa Fupa nyonga (pelvic Examination) ili kubaini kama  kuna changamoto yoyote katika kizazi chako.

Mtoa huduma wa afya anaweza kutaka kufanya baadhi ya vipimo, ikiwa ni pamoja na:

• • Kipimo cha ujauzito. Kujua kama pengine mimba imeshika ndiyo maana hedhi haionekani.

• • Vipimo vya damu:

Vipimo vya damu ili kuchunguza viwango vya homoni yako na kugundua matatizo ya tezi ya tezi au adrenal.

• • Vipimo vya kinasaba, ikiwa una ukosefu wa kazi ya ovari ya msingi na una umri chini ya miaka 40.

• • MRI, ikiwa mtoa huduma wako anashuku tatizo na tezi yako ya pituitari.

• • Ultrasound, ikiwa mtoa huduma wako anashuku tatizo na ovari au kizazi chako ndo kimehusika.

Je, ni muhimu kuweka rekodi ya hedhi zangu?

Kugundua hali ya kutoona siku za hedhi

(amenorrhea) inaweza kuwa changamoto. Ikiwa chanzo cha amenorrhea hakijulikani wazi, kama vile ujauzito au menopause, mtoa huduma wako anaweza kuomba uweke rekodi ya mabadiliko katika mzunguko wako wa hedhi. Historia hii ya hedhi zako inaweza kumsaidia mtoa huduma wako kubaini uchunguzi.

Kwa kutumia programu au Notebook, andika:

• • Muda gani hedhi zako huwa zinadumu (Idadi ya siku).

• • Mara ya mwisho ulipata hedhi Lini? (Siku ya kuingia na siku ya kutoka).

• • Dawa unazopata zipoje (Nzinyi, kidogo, nzito, nyeusi n.k).

• • Mabadiliko katika lishe au mazoezi yako.

Makabiliano ya kihisia unayopitia, kama vile msongo wa mawazo n.k unapokuwa kwenye hedhi.

Tiba ya kutoona siku za hedhi?

Soma Pia : Maumivu ya tumbo la hedhi (Dysmenorrhoea | chango la uzazi

Kukosa au kutoona siku za hedhi hutibiwaje ? Matibabu yake yapoje?

Ikiwa hedhi yako imeacha kutokana na menopause (Ukomo wa hedhi kutokana na umri), kunyonyesha au ujauzito, mtoa huduma wako hatahitaji kutibu chochote.

Lakini Kwa sababu nyingine, matibabu yako yatakuwa yanategemea sababu na yanaweza kujumuisha:

• • Kufuata mpango wa lishe na mazoezi ambao utakusaidia kudumisha uzito

unaofaa kwako.

• • Mbinu za usimamizi wa msongo wa mawazo.

• • Kubadilisha viwango vya mazoezi.

• • Matibabu ya homoni (dawa), kama ilivyoagizwa na mtoa huduma ya afya yako.

• • Upasuaji (katika kesi chache zinazohitaji hilo).

Mbali na hayo, mtoa huduma wako wa afya anaweza kupendekeza matibabu kadhaa kusaidia na athari za kutoona siku za hedhi:

• • Tiba ya estrogeni ili kupunguza joto kali na ukavu wa uke.

• • Vidonge vya kalsiamu na vitamini D ili kuimarisha mifupa.

• • Mazoezi ya nguvu (kama vile kunyanyua vyuma au kufanya mazoezi ya kuimarisha misuli yako).

Je, nitahitaji upasuaji kwa ajili ya tatizo la kutoona siku za hedhi?

Upasuaji kwa ajili ya kukosa hedhi ni nadra. Mtoa huduma wa afya wako anaweza kuupendekeza ikiwa una:

• • Una Hitilafu ya kimaumbile inayozuia kutoka damu ukeni kama vile septumu ya uke au Hymen iliyoziba n.k.

• • Uvimbe katika tezi ya pituitari.

• • Kama una Tishu za kovu kwenye kizazi.

Tatizo la kukosa hedhi linadumu kwa muda gani?

Kesi nyingi za Kukosa hedhi (amenorrhea) zinaweza kutibiwa. Kwa matibabu, hedhi zako zinapaswa kuanza kutokea kwa kawaida baada ya matibabu kufanyika. Inaweza kuchukua miezi kadhaa kabla ya hedhi zako kurudi, lakini kwa kawaida, zinatakiwa kurudi mara baada ya kupata matibabu sahihi. Ongea na mtoa huduma wako wa afya kuhusu unavyo na matibabu yake yatakuwaje? Mfano kama unahitaji kupata mtoto n.k.

Jinsi ya Kuzuia tatizo la kutoona siku za hedhi.

Soma pia: Kuwashwa matakoni | na sehemu za siri

Je unawezaje kuzuia hali ya kukosa hedhi?

Kuwa na afya nzuri kwa ujumla kunaweza kusaidia kuzuia baadhi ya sababu za kukosa hedhi. Jaribu Yafuatayo:

• • Kufuata mpango wa lishe na mazoezi ambao ni mzuri kwako.

• • Kuwa makini na mzunguko wako wa hedhi (ili ujue kama umekosa hedhi).

• • Pata miadi ya mara kwa mara ya kliniki ya uzazi, ikiwa ni pamoja na kupata uchunguzi wa Viungo vya uzazi vya ndani na kipimo cha Pap (Kuangalia saratani ya shingo ya kizazi).

• • Lala kwa muda wa kutosha kila siku.

• • Boresha Mtazamo wako.

Je, hedhi yangu itarudi?

Kwa kawaida, hedhi yako itarudi mara tu utakapopata matibabu ya sababu ya chanzo cha tatizo lako. Hata hivyo, inaweza kuchukua muda kidogo kurudi kuwa kawaida.

Katika baadhi ya wanawake, wanaweza kuwa na tatizo la kiafya ambalo linamaanisha kuwa huenda usipate tena hedhi. Ikiwa hivyo ndivyo, mtoa huduma wako anaweza kuzungumza nawe kuhusu chaguzi bora za uzazi ikiwa unataka kupata ujauzito.

Lini ni lazima niende kwa mtoa huduma wangu wa afya kuhusu msaada wa kutoona siku za hedhi?

Unapaswa kumwita mtoa huduma wako wa afya ikiwa unakosa hedhi kwa miezi mitatu au zaidi. Ni lazima kutafuta matibabu kama unakosa hedhi na pia una:

• • Una matatizo ya kisihia, shida ya kuona vizuri (dalili hizi zinaweza kuashiria hali mbaya zaidi).

• • Unatoa maziwa ya wakati haunyonyeshi.

• • Unaota nywele nyingi sehemu mbalimbali za mwili wako, ndefu, nywele usoni n.k.

• • Una zaidi ya miaka 15 na bado hujawahi kupata hedhi ya kwanza (kuvunja ungo).

Ni nini kingine nimuulize mtoa huduma wa afya?

Unapozungumza na mtoa huduma wako wa afya, uliza haya:

• • Nini kimesababisha Kukosa au kutoona hedhi yangu?

• • Ni chaguzi zipi za matibabu zitafaa kwa hali yangu, na ni hatari zipi na faida za kila aina ya matibabu atakayokupendekezea?

• • Je, ninahitaji kuonana na mtaalam wa endokrini kwa matibabu ya homoni?

• • Je, bado naweza kupata ujauzito ikiwa nina kosa hedhi?

• • Je, baada ya hedhi yangu kurudi kawaida, naweza tena kupata chanagmoto ya kukosa hedhi tena maishani mwangu?